Elementarz

Nun נ jak Nida (נִדָּה)
Nida to rytualny stan nieczystości kobiety, gdy ta jest w ciąży lub ma miesiączkę. Ortodoksyjni Żydzi w tym czasie unikają kontaktu z taką kobietą. Po zakończeniu miesiączki lub ciąży, kobieta musi odbyć rytualną kąpiel w mykwie – wielkim zbiorniku z bieżącą wodą do obmywania osób i naczyń. Woda musi pochodzić ze źródła, rzeki lub być wodą deszczową. Po kąpieli kobieta jest oczyszczona.

• A czy w Twoim otoczeniu mówi się otwarcie o miesiączce czy “unika się kontaktu” z tym tematem?
• Co widzisz w reklamach podpasek? Czy są one bliskie prawdziwemu przeżywaniu okresu?
• A jak często w filmach lub serialach widzisz bohaterki, które mają miesiączkę? No właśnie, a każda kobieta ma ją raz w miesiącu!

Miesiączka jest tematem tabu w prawie każdej kulturze. Ludzie o niej nie rozmawiają, bo po prostu się wstydzą.

• Czy myślisz, że powinniśmy unikać wstydliwych tematów?

Symbolika:
Literze hebrajskiej נן (Nun) odpowiada cyfra 50.
Znaczenie symboliczne: ziarno, ryba, czynność.

Mem מם jak Mezuza (מזוזה)
Mezuza to zwitek pergaminu umieszczony w pojemniku, który zawiesza się na zewnętrznej prawej framudze drzwi. Na pergaminie zapisane są dwa fragmenty Tory:

Słuchaj, Izraelu! HaSzem Bóg nasz, HaSzem jest Jedyny.
Będziesz miłował HaSzem Boga twego,
z całego serca swego i z całej duszy swojej,
i z całej siły swojej.
Niechaj słowa te, które Ja ci dziś nakazuję,
będą na twoim sercu. Będziesz je wpajał twoim dzieciom
i będziesz o nich mówił, przebywając w swoim domu,
idąc drogą, kładąc się i wstając.
I przywiążesz je jako znak do swojej ręki,
i będą między twoimi oczyma,
i napiszesz je na bramach i na odrzwiach domu twego.

Mezuza ma za zadanie chronić dom i przypominać o boskich przykazaniach. Każda osoba przekraczająca progi domu powinna dotknąć Mezuzy lub ucałować palce, które jej dotknęły.

• A Ty, co napisałbyś w wiadomości umieszczonej przed drzwiami Twojego domu?
• A gdy do Twojego domu przychodzą goście, jakie mają zwyczaje? Jaka jest pierwsza rzecz, którą robią, gdy przekroczą próg?

Symbolika:
Literze hebrajskiej ם (Mem) odpowiada cyfra 40.
Znaczenie symboliczne: woda, chaos.

Lamed ל jak Lewiatan (לִוְיָתָן), z serii straszne historie: Potwór Morski
Pierwszy wspomina o nim Stary Testament, dlatego historie o straszliwym potworze z głębin znajdziemy w judaizmie, chrześcijaństwie, ale też kulturze mainstreamowej. Lewiatan to ogromny stwór przypominający węża. Posiada wielki pancerz łusek, który chroni go przed wszelkimi atakami.

Według Starego Testamentu, nie jest tylko potworem morskim, ale i również upadłym serafinem (demonem), wygnanym na morze za spowodowanie buntu w Raju. W legendach żydowskich dowiadujemy się, że Bóg stworzył samca i samicę Lewiatana, później zabił samicę i zostawił dla prawych, ponieważ gdyby Lewiatany rozmnożyły się, świat nie wytrzymałby tego. W dniu Sądu Ostatecznego mięso z potwora zostanie podane prawym ludziom, a skóra użyta do pokrycia namiotu, w którym odbędzie się uczta.

• A czy Ty znasz potwory morskie z filmów i książek, które atakowały statki?
• Prawdopodobnie te historie bazują na legendzie o Lewiatanie.

Symbolika:
Literze hebrajskiej ל (Lamed) odpowiada cyfra 30.
Znaczenie symboliczne: koza, kontrola, uczyć się.

Kaf כ jak Kipa, czyli jarmułka (כיפה)
Dlaczego Żydzi noszą kipę?
Nakrycie głowy jest wyrazem szacunku i pokory. Dlatego mężczyźni noszą kipę w chwilach i miejscach, kiedy obcują z Bogiem, czyli:
● podczas modlitwy i błogosławieństw
● czytania Tory
● podczas przebywania w synagodze i domu nauki (jesziwie)

Noszenie kipy nie jest religijnym nakazem, ale tradycją. Wielu Żydów nosi ją na co dzień.

• A jakie Ty znasz zwyczaje, które są wyrazem szacunku w miejscach religijnych?
• Czy znasz inne elementy garderoby, których noszenie bierze się z tradycji? 

Symbolika:
Literze hebrajskiej כ (Kaf) odpowiada cyfra 20.
Znaczenie symboliczne: wyciągnięta dłoń, otworzyć.

Jod י jak Jidisz, Jidysz (ייִדיש)
Jidysz to język, którym posługują się europejscy Żydzi. Jest najlepszym obrazem tego, jak bogatą historię posiada naród żydowski. Powstał ok. X wieku w południowych Niemczech na bazie dialektu niemieckiego. Jednak największe skupiska ludności mówiące w jidysz znajdowały się na terenie południowo-wschodniej i centralnej Polski, Litwy i Białorusi, zachodniej Ukrainy, zachodniej Rosji, Rumuni, Mołdawii.

Niemiecki + Hebrajski + Romański = Jidysz
Dziś jidysz używany jest przede wszystkim wśród ultraortodoksyjnych społeczności żydowskich. Uznawany zazwyczaj za wymarły, ale możesz z powodzeniem usłyszeć go na przykład na ulicach dwóch dzielnic – Me’a Sze’arim w Jerozolimie i Bnei Brak niedaleko Tel Awiwu. Natomiast większość Żydów posługuje się językiem hebrajskim.

• A jaki wpływ miał Jidysz na polski język?
• Belfer, ciuch, machlojka, ślamazara – te słowa są zapożyczeniem z Jidysz. A Ty, jakie znasz słowa, które język polski zapożyczył od innych języków?

Symbolika:
Literze hebrajskiej י (Jod) odpowiada cyfra 10.
Znaczenie symboliczne: ręka, prawo, siła wyższa.